Κάπως έτσι λοιπόν κινούμουν στα βουνά ακόμη και το χειμώνα. Λόγω της συχνότητας και του «όγκου» των εξορμήσεων, υπήρχαν περίοδοι που η αίσθηση της κόπωσης στα πόδια ήταν έντονη. 

Μετά από συζήτηση με ένα φίλο, που επέμενε για το πόσο ουσιαστικός είναι ο ρόλος τους, μπήκα σε σκέψεις. 

Σκέφθηκα πως αγαπώ την πεζοπορία και - γεροί να είμαστε - θέλω να συνεχίσω να περιπλανιέμαι στα βουνά μέχρι να φθάσω σε προχωρημένη ηλικία. Με αυτό το ρυθμό όμως - που κάθε άλλο παρά να περιορίσω ήθελα - κάποια στιγμή τα προβλήματα θα μου χτυπούσαν την πόρτα. 

«Γιατί να μην τα δοκιμάσω ... πριν την πάθω;» σκέφτηκα.

Έτσι, λίγες μέρες αργότερα, τα δοκίμασα σε ένα τριήμερο απανωτών αναβάσεων στον Όλυμπο από το «χωριό». Θυμάμαι ότι στο τέλος κάθε μέρας ένιωθα τα πόδια μου πολύ πιο φρέσκα από ότι συνήθως και το επόμενο πρωί δεν ήταν δύσκαμπτα. 

Στις εξορμήσεις που ακολούθησαν άρχισα να βελτιώνω την τεχνική μου και παράλληλα να εκτιμώ τη συμβολή τους ολοένα και περισσότερο. Αυτό ήταν! 

Από τότε - πάνε χρόνια πια - δεν τα έχω αφήσει ποτέ πίσω, όχι μόνο για τον παραπάνω λόγο αλλά για μια σειρά από πλεονεκτήματα που προσφέρουν και με έχουν βοηθήσει με το παραπάνω!

Χρησιμότητα

Μείωση της καταπόνησης στα πόδια

Η χρήση των μπατόν -ειδικά στις παρατεταμένες ανηφόρες και κατηφόρες- περιορίζει την καταπόνηση και φθορά των αρθρώσεων, των μυών και των τενόντων στα πόδια (κυρίως στα γόνατα). Βοηθούν έτσι στην πρόληψη τραυματισμών και χρόνιων προβλημάτων με αυτά. Έχουν γίνει διάφορες έρευνες που το επιβεβαιώνουν, μα είναι κάτι που μπορεί ο καθένας να διαπιστώσει από προσωπική εμπειρία.

Σταθερότητα και ισορροπία

Τα μπατόν μας χαρίζουν δύο επιπλέον σημεία στήριξης οπότε, ακόμη κι αν γλιστρήσουμε, η πιθανότητα πτώσης είναι περιορισμένη. Έτσι, βελτιώνεται κατά πολύ η πρόσφυση μας ακόμη και σε - άλλοτε εν δυνάμει κι άλλοτε πολύ - ασταθείς επιφάνειες όπως το χιόνι, η λάσπη, η άμμος, το σπασμένο ή πνιγμένο στη βλάστηση πεδίο, οι πρόχειρες γέφυρες από κορμούς αλλά και τα ποτάμια (κατά τις διελεύσεις τους). Είναι πραγματικά ...πάρα πολλές οι φορές που έχω αποφύγει πτώσεις χάρη σε αυτά!

Προέκταση του χεριού μας

Τα μπατόν μπορούν να χρησιμεύσουν σαν προέκταση του χεριού μας για να κάνουν την προώθηση μας ευκολότερη. Με αυτά μπορούμε να παραμερίσουμε(συγκρατήσουμε) την ακανθώδη βλάστηση που συναντούμε στο διάβα μας, να τινάξουμε ελαφρά τα μουσκεμένα από τη βροχή κλαδιά ή να τα αποδεσμεύσουμε άλλες φορές από το χιόνι που τα έχει «καθίσει», για να μη γίνουμε μούσκεμα καθώς περνάμε από κάτω.

Ανίχνευση εδάφους

Τα μπατόν μπορούν να μας χρησιμεύσουν ως ανιχνευτές της σύστασης του εδάφους, δίνοντας μας περισσότερες πληροφορίες από αυτές που παίρνουμε με τα μάτια μας. Με αυτά ανιχνεύουμε «παγίδες» όπως βούρκους, τρύπες στο χιόνι (που λιώνει συνηθέστερα γύρω από βράχους και δέντρα) αλλά και τη σύσταση του πυθμένα των ποταμών κατά τις διελεύσεις τους (ειδικά όταν τα νερά είναι θολά).

Καλύτερη στάση

Χρησιμοποιώντας μπατόν δεν σκύβουμε υπερβολικά μπροστά (στις ανηφόρες) ούτε γέρνουμε πίσω (στις κατηφόρες) και υιοθετούμε μια πιο καλή - ευθυτενή - στάση.

Συνολική εκγύμναση

Η χρήση των μπατόν αυξάνει τον μυικό τόνο του πάνω μέρους του σώματος μας, βάζοντας στο παιχνίδι τους μύες των ώμων, των χεριών, του στήθους και της πλάτης! Με τον τρόπο αυτό η πεζοπορία «προάγεται» (σαν άσκηση πάντα γιατί είναι πολυδιάστατος ο ρόλος της) από μια μορφή αερόβιας άσκησης σε εκγύμναση όλου του σώματος.

Θέσπιση ρυθμού

Ιδιαίτερα στα ισιάδια, το ρυθμικό τους χτύπημα μας δίνει ένα σταθερό ρυθμό, που ακούσια μας ωθεί σε μια αύξηση της ταχύτητας μας.

Αυτοάμυνα

Τα μπατόν μπορούν να μας χρησιμεύσουν για να κρατήσουμε επιθετικά σκυλιά σε απόσταση (πχ τσομπανόσκυλα), κάτι που μέχρι σήμερα δεν έχει χρειαστεί να πράξω ποτέ προσωπικά. 

Σε περίπτωση Ανάγκης

Σε περίπτωση ήπιων τραυματισμών (πχ διαστρέμματα) μπορούν να κάνουν δυνατή την απομάκρυνση μας από το πεδίο χωρίς τη βοήθεια άλλων. Επίσης, μπορούν να χρησιμεύσουν σαν αυτοσχέδιοι νάρθηκες για την ακινητοποίηση ενός τραυματισμένου μέλους ή στη δημιουργία αυτοσχέδιου φορείου.

Στήριξη καταλύματος

Μπορούν να χρησιμεύσουν για τη στήριξη ενός μίνιμαλ καταλύματος (τέντας). 

Τρωτότητα και ... που αντενδείκνυνται 

Δεν είναι «αθάνατα» αλλά αναλώσιμα! 

Αν βρουν μια πολύ γερή κόντρα πριν προλάβουμε να τα αφήσουμε, ακόμη και τα πιο στιβαρά μοντέλα θα λυγίσουν ή θα σπάσουν. Εννοείται πως έχω αχρηστέψει μπατόν ...κι όχι μόνο μια φορά! 

Γνωρίζοντας όμως πως να τα χειριζόμαστε και κυρίως που να μην τα χρησιμοποιούμε, ελαχιστοποιούμε την πιθανότητα να την πάθουμε, ώστε να μας συντροφεύσουν -με λίγη τύχη- για χρόνια και χιλιάδες ίσως χιλιόμετρα. 

Προσωπικά αποφεύγω να τα χρησιμοποιώ όταν διασχίζω πεδίο με ασταθή βράχια, όταν χρειάζεται να προωθηθώ με εύκολο σκαρφάλωμα και σε απότομες σάρες. Σε αυτές τις περιπτώσεις τα μαζεύω κι έχω τα χέρια μου σε επιφυλακή ώστε να πιαστώ γρήγορα αν χρειαστεί από κάπου.

Περιβαλλοντικό Αποτύπωμα

Τα μπατόν -όπως και τα παπούτσια μας αλλά και δυνητικά η παρουσία μας- μπορούν να προκαλέσουν ζημιά σε οικολογικά ευαίσθητες περιοχές (πχ ένα λιβάδι με αγριολούλουδα) και να συμβάλουν στη διάβρωση του εδάφους, κάτι που είναι εμφανές σε δημοφιλή μονοπάτια (πχ στο οροπέδιο των Μουσών).

Λιγότερο ζημιογόνο θα ήταν να χρησιμοποιούμε -με εξαίρεση τον χειμώνα- λαστιχένιες μύτες (κάτι το οποίο όμως είναι λιγότερο αποδοτικό από άποψη πρόσφυσης) και να μην αφαιρούμε τα πιατάκια ώστε να περιορίζεται η βύθιση τους σε μαλακό έδαφος.

Χειρισμός

Ρύθμιση Μήκους

 Σε επίπεδο έδαφος, κρατώντας τα από τις λαβές μπροστά μας και με τη μύτη τους να ακουμπά στο έδαφος, θα πρέπει ο αγκώνας μας να σχηματίζει γωνία 90 μοιρών.

Αν τα ρυθμίσουμε μακρύτερα, θα αναγκαζόμαστε σε κάθε δρασκελιά να σηκώνουμε τους ώμους, κάτι που θα μας κούραζε γρήγορα. 

Αν από την άλλη είναι πιο κοντά, θα μετατοπίζεται το κέντρο βάρους μας προς τα μπροστά και σε συνδυασμό με το βάρος από το σακίδιο θα κάνει τη στάση μας άβολη και την πρόοδο μας επίσης κουραστική.

Στις απότομες ανηφόρες

Το παραπάνω μήκος παραείναι μακρύ για απότομες ανηφόρες. Θα μας ανάγκαζε να σηκώνουμε τα χέρια ψηλά σε κάθε δρασκελιά, κάτι που θα μετατόπιζε τον κορμό μας προς τα πίσω, θέτοντας μας ίσως κι εκτός ισορροπίας. 

Όταν οι ανηφόρες αυτές είναι σύντομες μπορούμε να τα πιάσουμε πιο κάτω από τις κύριες λαβές ( για τον λόγο αυτό άλλωστε υπάρχει συνήθως αφρώδες υλικό και χαμηλότερα).

Σε παρατεταμένες ανηφόρες θα ήταν καλύτερα να προσαρμόσουμε ( μικρύνουμε ) το μήκος τους για καλύτερο χειρισμό.

Στις απότομες κατηφόρες

Όταν αυτές είναι σύντομες μπορούμε απλά να τα πιάσουμε από την κορυφή.

Σε παρατεταμένες όμως θα πρέπει να τα προσαρμόσουμε (επιμηκύνουμε), γιατί όπως και να το κάνουμε είναι πιο ασφαλής ο χειρισμός τους από τις κύριες λαβές.

Στις τραβέρσες

Όταν διασχίζουμε οριζόντια μια πλαγιά, το μπατόν που είναι στην εσωτερική θα πρέπει να είναι πιο κοντό και αυτό που είναι στην εξωτερική πιο μακρύ. Σε σύντομες τραβέρσες μπορούμε κάλλιστα να πιάσουμε το πρώτο χαμηλότερα από τη λαβή και το δεύτερο από την κορυφή. Αν η τραβέρσα είναι παρατεταμένη τότε προσαρμόζουμε το μήκος τους. Αν αλλάξει η κατεύθυνση, αλλάζουμε και τα μπατόν στα χέρια μας. 

Τεχνική

Για να έχουμε οφέλη θα πρέπει να τα χρησιμοποιούμε σωστά:

Καταρχάς,  τα μπατόν θα πρέπει να ακουμπούν σε επιφάνειες του εδάφους που παρέχουν υποστήριξη για την προώθηση κι όχι οπουδήποτε ( όπως πχ σε γλιστερά βράχια).

Σε επίπεδο έδαφος και ήπιες κλίσεις

Τα χέρια μας θα πρέπει να είναι χαλαρά και ελαφρώς λυγισμένα και να κινούνται ευθεία μπροστά μας.

Η μύτη του καθενός μπατόν θα πρέπει να είναι πιο κοντά στο σώμα μας από ότι η λαβή του ώστε πιέζοντας το προς τα κάτω να μας δώσει ώθηση μπροστά. Το προσπερνάμε αφήνοντας το να ταλαντεύεται πίσω καθώς φέρνουμε το άλλο μπατόν μπροστά. «Καρφώνουμε» το ένα μπατόν την στιγμή που  πατάμε με το αντίθετο πόδι. Αριστερό χέρι (μπατόν) - δεξί πόδι, δεξί χέρι (μπατόν) - αριστερό πόδι κ.ο.κ. Έτσι, ορίζουμε έναν ρυθμό τον οποίο μπορούμε να ακολουθήσουμε άνετα.

Σε απότομες κλήσεις

Σε απότομες κλήσεις (τόσο ανηφορικές όσο και κατηφορικές) συχνά βοηθάει να καρφώνουμε και τα δυο μαζί στο έδαφος (μας παρέχουν περισσότερη σταθερότητα έτσι) και στη συνέχεια να κάνουμε δυο βήματα. 

Επιθυμητά χαρακτηριστικά

Η επιλογή έχει να κάνει πάντα με την χρήση για την οποία προορίζονται. 

Όσο κι αν οι ακόλουθες προτιμήσεις προέρχονται μετά από εντατική χρήση σε διάφορα πεδία και συνθήκες, η γνώμη μου δεν παύει να είναι υποκειμενική. Καλό είναι καθένας να δοκιμάζει τι ταιριάζει στον ίδιο!

Σταθερού ή ρυθμιζόμενου μήκους;

Για πεζοπορική χρήση στο βουνό και για τους λόγους που προανέφερα προτιμώ πάντα μοντέλα ρυθμιζόμενου κι όχι σταθερού μήκους. 

Τηλεσκοπικά ή αναδιπλούμενα;

Για γρήγορες ημερήσιες εξορμήσεις σε ήπιο πεδίο και με ένα ελαφρύ σακίδιο ένα αξιόπιστο ζευγάρι από αναδιπλούμενα (που συμπτύσσονται -όταν χρειαστεί- περισσότερο) είναι μια χαρά επιλογή. 

Στις περισσότερες όμως περιπτώσεις όπως:

• εξορμήσεις σε σκληρό, ασταθές ή πνιγμένο στη βλάστηση πεδίο
• πολυήμερες διασχίσεις με βαρύ φορτίο
• εξορμήσεις σε χειμερινό βουνό

Προτιμώ τα τηλεσκοπικά των οποίων τα στελέχη είναι πιο στιβαρά (αξιόπιστα) και δεν λυγίζουν εύκολα από τις δυνάμεις που ασκούνται πάνω τους.

Αλουμινένια ή από ανθρακονήματα;

Και τα δυο υλικά είναι αξιόπιστα. Καθένα κάπου υπερτερεί και κάπου μειονεκτεί. 

Τα προηγούμενα χρόνια χρησιμοποιούσα κυρίως αλουμινένια γιατί, εάν αυτά λυγίσουν, θα στραβώσουν μα «θα τη βγάλουν» πιθανότατα για το υπόλοιπο ταξίδι ενώ τα carbon το πιθανότερο είναι να σπάσουν (κάτι που με μεγάλη μου χαρά διαψεύστηκε σε πρόσφατη μου διάσχιση που τα carbon έβγαλαν άλλα 250 km από το ατυχές συμβάν).

Από την άλλη, τα carbon είναι ελαφρύτερα, περισσότερο ανθεκτικά για το βάρος τους και απορροφούν καλύτερα τους κραδασμούς.

Λαβές

Οι κύριες λαβές θα πρέπει να έχουν εργονομικό σχεδιασμό και να είναι επενδυμένες από αφρώδες υλικό ή φελλό, όπως και οι επεκτάσεις των λαβών χαμηλότερα.

Ιμάντες

Σίγουρα για κάποιο λόγο υπάρχουν. Περνώντας τα χέρια μας σωστά από αυτούς (από κάτω προς τα πάνω και πιάνοντας τη λαβή μαζί με τον ιμάντα) δεν χρειάζεται να κρατάμε σφιχτά τις λαβές και μπορούμε να δίνουμε περισσότερη ώθηση χωρίς να ζορίζουμε τους καρπούς μας. Αυτό όμως ισχύει σε εύκολο πεδίο με ήπιες κλίσεις.

Σε απαιτητικό πεδίο πρέπει να κρατάμε τις λαβές σφιχτά. Προσωπικά, έχω πάψει εδώ και χρόνια να χρησιμοποιώ τους ιμάντες. Θέλω, αν βρω μια κόντρα, να μπορώ να αφήσω άμεσα τα μπατόν για να αποφύγω το λύγισμα ή σπάσιμο τους μα πολύ περισσότερο έναν τραυματισμό.

Μηχανισμός κλειδώματος

Θεωρώ, ότι ένας εύκολα ρυθμιζόμενος εξωτερικός μηχανισμός κλειδώματος/ξεκλειδώματος όπως το Power lock, ο οποίος δεν χαλαρώνει ούτε γλιστράει, είναι πιο πρακτικός από τον παραδοσιακό περιστροφικό μηχανισμό. Καλό θα ήταν να είναι κατασκευασμένος από υλικό αντοχής (πχ ανθεκτικό αλουμίνιο).

Πιατάκια

Τα πιατάκια -πέραν της χρήσης των πεταλούδων χιονιού τον χειμώνα- θα πρέπει να έχουν μικρή σχετικά διάμετρο.

Μύτες

Οι μεταλλικές μύτες προσφέρουν καλύτερη πρόσφυση από τις λαστιχένιες.

Tip

Μετά από κάθε εξόρμηση καλό είναι να αφιερώνουμε 2 λεπτά για να καθαρίσουμε τα μπατόν σχολαστικά με ένα υγρό πανάκι. Τα αφήνουμε να στεγνώσουν τελείως και τα αποθηκεύουμε σε ξηρό και σκιερό μέρος με τους μηχανισμούς κλειδώματος χαλαρούς.

Η πρόταση μου

SALEWA CARBONIUM ASCENT POLES

Αν δεν έχετε χρησιμοποιήσει μέχρι τώρα μπατόν, θα πρότεινα να το κάνετε.

ΔΕΝ θα το μετανιώσετε..!

Δημήτρης Δεσποινιάδης

*** Το άρθρο αποτελεί αναδημοσίευση από το προσωπικό blog του Δημήτρη Δεσποινιάδη.